Από την αρχή
Εκεί που η σιωπή είναι ο θάνατος της ποίησης
Από την Τζωρτζίνα Κακουδάκη- θεατρολόγο
«Ενώ επέρχεται μια τάξη στα πράγματα η ανατριχίλα της βουβής βίας και μιας ζωής πνιγηρής, χωρίς προοπτική πλανιέται ακόμα πάνω από το πετσί μας. Οι οποιεσδήποτε νύξεις ελπίδας βουλιάζουν μέσα σε ένα φόντο ολότελης παραίτησης και μουντής απελπισίας.»[1]
Έτσι περιγράφει η μεταφράστρια του Κρετς στα ελληνικά, Σωτηρία Ματζίρη, την αίσθηση των πρώιμων έργων του γερμανού συγγραφέα. Με βασική εστίαση στα θέματα του κόσμου του περιθωρίου, του αδήλωτου της διπλανής πόρτας, του μικροαστικού μέσου όρου, ο Κρετς έφτιαξε για εμάς έναν κόσμο αδίστακτο και νοσηρό, βουτηγμένο στην μη βούληση, την απάθεια, την άγνοια και την απόγνωση. «Δεν γράφω για πράγματα που περιφρονώ…» σημειώνει ο ίδιος, από την άβολη θέση του παρατηρητή∙ το να γράψεις για μια ωραία ζωή ή μια ζωή που έχει έστω μια νύξη ελπίδας είναι πολύ εύκολο. Αλλά το να βρεις, μέσα από την σύγχρονη αστική ζωή, μέσα από την διαλυμένη οικογένεια των πόλεων, την σύγκρουση στις μικρές χαώδεις λεπτομέρειές της, μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλαστιακά: να δημιουργήσεις έργα μαζών, όπως τα σκέφτηκε ο Χόρβατ και ο Μπρεχτ, ακόμα και με μόνο δύο πρόσωπα. Όλα τα συμπληρωματικά θέματα έρχονται αυτόματα στο προσκήνιο: η άδεια, χωρίς στόχο, ζωή, η αδυναμία ύπαρξης της οικογένειας, η κακοποίηση στο χώρο της δουλειάς , η ανεργία, η παραδομένη ζωή του προλετάριου χωρίς ηθικά ή υλικά στηρίγματα, η απροθυμία για να βελτιωθεί η εξαθλιωμένη ζωή. Υπαρξιακά ερείπια που συνάντησε ο συγγραφέας στις διάφορες εργασιακές εμπειρίες της νεότητάς του, οι βιογραφικής προέλευσης χαρακτήρες των έργων του , που κάνουν κανονικό μπάνιο στη σκηνή, πάνε τουαλέτα, τρώνε πραγματικό φαγητό, πηγαίνουν για πικ νικ, κάνουν έρωτα, αυνανίζονται, λένε σόκιν ανέκδοτα, διαπράττουν οικιακά εγκλήματα όπως η έκτρωση, ο φόνος του παιδιού, η αυτοκτονία προκάλεσαν δημόσιο μένος, κυρίως στους καθολικούς κύκλους. Σαράντα χρόνια μετά, τα θέματα και η αισθητική φόρμα αυτών των «υπερ-νατουραλιστικών» έργων, αντέχουν ακόμα, παρόλο που η σκληρότητά τους δεν μας σοκάρει πια, είναι μια αυτονόητη αισθητική γραμμή της τέχνης. Για την κοινωνία που βιώνουμε πανω στη σκηνή και έξω στον δρόμο κάθε μέρα, η βία και η ωμότητα γίνονται μια ωραία λογοτεχνική κληρονομιά και λειτουργούν σαν έναν αέναος και ζοφερός μονόλογος, σαν τις μύχιες σκέψεις των περαστικών στους βρώμικους και πυκνοδιάβατους δρόμους της Ευρώπης των πολλαπλών εγκλημάτων. Και όταν τολμούν να αρθρωθούν, σπάνε την σιωπή της ενοχής του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, και δημιουργούν ακόμα μια ιδιότυπη ποίηση: την ποίηση της αποποίησης της σιωπής.
Με αφορμή την παράσταση Από την Αρχή- παράσταση βασισμένη σε μονόπρακτα του Φ. Κρετς, Ίδρυμα Κακογιάννη, 2010-11, σκηνοθεσία Βίκυ Μαστρογιάννη- Μιχάλης Γεωργίου, Ομάδα 7
